Overvalt het imposter syndroom beelddenkers makkelijker? Hoe ombuigen?

Ben ik wel zo goed als ik denk te zijn?

Niemand lijkt dit te zien. Ik weet wel van veel dingen iets af, maar eigenlijk nergens echt goed in.

Wat is het imposter syndroom?

Het imposter syndroom (ook wel oplichterssyndroom of bedriegerssyndroom) is een term die gebruikt wordt als mensen denken bepaalde taken of kennis nooit goed genoeg te kunnen. Waardoor ze bang zijn om als bedrieger gezien te worden omdat ze zelf vinden dat ze hun succes niet verdiend hebben maar het toevallig gelukt is.

Mensen die leiden aan het imposter syndroom zijn bang om als bedrieger ontmaskerd te worden.

Beelddenkers zijn leergierige mensen met veel interesses.

Als iets binnen hun interessegebied valt, leren ze uit zichzelf heel veel over een bepaald onderwerp, ook al zie je hen geen klassieke opleiding volgen. Ze vinden hun kennis overal:

• internet (denk aan blogs, tutorials op Youtube, enz.)
• boeken lezen of audio boeken luisteren
• podcasts
• enz.

Als iets hun interesse wekt, hebben ze al snel meer dan een degelijke basiskennis opgebouwd over dat onderwerp. 

Vallen uit in klassieke leersystemen

Leren door verbanden te leggen

Sommige mensen waaronder beelddenkers, hebben behoefte om het grotere geheel te zien en de onderlinge verbanden tussen verschillende vakken. Terwijl in opleidingen vaak, vak per vak gewerkt wordt zonder veel aandacht te geven aan de verbanden tussen de verschillende onderwerpen.

Hoe meer je als beelddenker leert zoeken naar verbanden, hoe sneller je nieuwe kennis gaat oppikken en op een voor jou kloppende manier verwerken omdat: 

• de verbanden die je ontdekt, je zullen helpen om de materie op de juiste plek te verwerken in je brein;
• door deze nieuwe informatie en de reeds aanwezige kennis in je hoofd te combineren, gaat de snelheid van je leerproces toenemen.
• jouw kennis groeit exponentieel.

Resultaat:
Als een onderwerp binnen hun interesses valt en verbanden gelegd worden, gaan ze sneller vooruit dan hun medestudenten of collega’s.

Zonder uitdaging haken ze af

De klassieke schoolse manier om stap voor stap de leerstof aan te brengen, past minder bij deze leerstijl.

• Telkens stappen opnieuw herhalen en inoefenen, maakt het oninteressant en doet hun aandacht afdwalen.
• Omdat het traag gaat en alles in eenvoudige elementen aangeboden worden, missen ze uitdaging en ontbreken de verbindingen met andere onderwerpen.

Resultaat:
Door verveling en gebrek aan uitdaging, haken deze collega’s af. Hierdoor missen ze de basiskennis ook al slagen ze er later soms wel in opnieuw aan te haken als het complexer wordt. 

Kennis combineren kan voordeel opleveren om snel terug aan te haken, maar ervan uit gaan dat deze basisprincipes altijd en overal hetzelfde werken, kan je op een totaal verkeerd been zetten.

Nieuwe uitdaging betekent oude loslaten

Zodra ze iets voldoende onder de knie hebben om er mee te kunnen werken of door hebben hoe iets werkt, zal hun interesse verdwijnen. Hun aandacht zal sneller getrokken worden naar iets nieuws.

Daarom zullen deze profielen nooit een doorgedreven expertise bezitten over een bepaald thema. Aan de andere kant door constant alle informatie in hun brein te combineren en verbinden, verwerven ze in korte tijd veel meer inzicht en informatie dan een degelijke basiskennis.

Waarom knaagt het imposter syndroom aan het zelfvertrouwen?

Door hun specifieke manier van leren, pikken ze kennis veel sneller op via alternatieve methodes. En het atypische schoolparcours of carrière pad wat hieruit volgt, maakt dat ze hier vaker commentaar op krijgen van hun omgeving:

Van school of opleiding veranderen

Dit versterkt het gevoel: "Zie je wel, ik maak niets af en bent een dwarsligger."

Hierdoor mis je de juiste diploma’s en/of certificaten.

Job hoppen of van baan wisselen

Hierdoor horen ze regelmatig “Jij kan jezelf nergens in vastbijten of de moeite doen je aandacht langer bij hetzelfde onderwerp te houden.’

Mensen vinden je iemand onstandvastig en iemand die snel afhaakt.

Het komt er niet uit

De boodschap krijgen: “Er zit meer in jou maar het komt er nooit uit.”

Als je deze opmerking meermaals te horen krijgt, ga je op de duur zelf ook gaat geloven dat je niet goed genoeg je best doet.

De innerlijke criticus

Hoe groter de druk van buitenaf, hoe meer kans dat jij aan jezelf gaat twijfelen. Hoe luider dat stemmetje in je hoofd gaat worden:

Hoe kan jij deze materie allemaal verwerkt hebben in zo’n korte tijd?
Om dit onder de knie te krijgen is meer tijd en oefening nodig.

Zodra jouw interesse door iets anders geprikkeld wordt, haak jij af.
Waardoor je die laatste test of opdracht nooit afmaakt. Denk je nu echt dat je hier zonder certificaat mee verder gaat geraken?

Dit  kan voor een flinke deuk in het zelfvertrouwen zorgen. Het opent de deur voor het imposter syndroom en nog meer negatieve gedachten over zichzelf:

• Het lukt me niet om iets af te maken.
• Ik verdien deze erkenning, baan of succes absoluut niet.
• Straks val ik door de mand als bedrieger omdat ik niet alle nodige certificaten en diploma’s heb.

Hoe voorkom je dat dit mechanisme start? 

HTML en complexe beginnersvragen

Ik geef een voorbeeld. Doorheen mijn carrière heb ik mezelf een aantal basisprincipes aangeleerd van HTML zonder alle basiselementen te leren of te begrijpen. De informatie die ik nodig had om kleine aanpassingen zelf te doen.

Door hierop verder te redeneren in combinatie met andere kennis en ervaring, kan ik me behoorlijk uit de slag trekken bij kleine uitdagingen. Soms is het nodig om meer informatie te hebben en stel ik een specifieke vraag aan de beheerder van mijn leerplatform.

Meestal ontvang ik een heel technisch en gedetailleerd antwoord. Er is inhoudelijks niets mis met het antwoord op de vraag, laat dat duidelijk zijn!
Alleen ik kan er zelf vaak niets mee omdat:

• uit mijn complexe vraag nergens blijkt dat dit een vraag van een leek is;
• mijn technische bagage te beperkt is;
• dit niet de informatie is die ik nodig heb om weer zelf verder te kunnen.

Het perfecte recept om aan mezelf en mijn kennis te gaan twijfelen.

In het verleden heb ik me hier meermaals aan laten vangen waardoor het imposter-syndroom zijn werk kon doen en mijn zelfvertrouwen een flinke deuk kreeg.

Omdenken van de uitdaging kan het imposter syndroom voorkomen

Als je weet hoe jouw leerproces werkt, besef je dit al snel en kan je de bovenstaande situatie anders bekijken en onderzoeken.

Waarom stel je die HTML vraag dan in plaats van de beheerder het probleem te laten oplossen?

Ik wil de basis dingen op mijn leer- en community platform zelf kunnen aanpassen of begrijpen waarom iets al dan niet werkt.

Ik wil er tot op zeker hoogte mee kunnen spelen. Ik experimenteer en probeer graag nieuwe ideeën uit:

• Een proces van testen, falen en opnieuw proberen;
• waardoor ik sommige functionaliteiten voor totaal andere doeleinden wil gebruiken;
• de limieten opzoeken van de mogelijkheden.

Waar ik vroeger waarschijnlijk makkelijker het probleem met het technische antwoord, volledig bij mezelf ging leggen:

• Zie je wel, je hebt het weer eens veel te ingewikkeld gemaakt, niemand begrijpt je vraag;
• je zou beter beginnen met de basis HTML leren zodat je zinnige vragen kan stellen.
• enz.

Teruggaan naar de basismaterie en die proberen van A tot Z onder de knie te krijgen, zal in de meeste gevallen zelden lukken:
Jij wil immers geen expert worden in deze materie, maar wel genoeg inzicht en basiskennis om toe te passen op plaatsten waar je het nodig hebt.

Waar zit de crux?

Ondertussen besef ik - net als de meeste andere beelddenkers - dat de vragen die ik stel veel complexer zijn dan de meeste beginners-vragen. Waardoor anderen de indruk krijgen dat je meer kennis hebt over dit onderwerp op basis van je vragen.

Het is nooit de bedoeling om je beter voor te doen dan je bent, maar de specificiteit van je vragen kan bij anderen wel de indruk geven dat je veel expertise hebt over dit onderwerp.

Concrete stappen om hier samen uit te geraken:

• Weet dat er verschillen zijn, maar iedere betrokkenen is van goede wil en wenst de ander zo goed mogelijk verder te helpen.
• Ieder van ons heeft andere kennis en interesses. Dat maakt het geheel extra waardevol maar zorgt ervoor dat er geen standaard maatstaven zijn voor een goede basiskennis.
• Leg de situatie uit door aan te geven dat je kennis hebt van een beperkt aantal zaken en durf aangeven tot waar je het begrijpt.
• Als beide partijen weten waar iedereen staat, ontstaat een gesprek waarin extra informatie gedeeld zal worden.

Waaraan herken je het bedriegerssyndroom?

Onderstaande lijst van imposter syndroom kenmerken is opgemaakt door Ivona Hirschi maar ik heb hieronder de Nederlandse vertaling opgenomen (met goedkeuring van Ivona).

Nog een extra tip voor de beelddenkers!

Ook dit lijstje zal je nooit allemaal kunnen afvinken en dat is nergens voor nodig!

Je zal je zeker herkennen in een of meerdere kenmerken van deze lijst. Ga daar nu mee aan de slag om te kijken hoe je deze in jouw dagelijks leven kan ombuigen. Je zal ontdekken dat je heel gauw verandering zal zien.

Wees niet bang van de reactie vanuit je omgeving, de meeste mensen waarderen eerlijkheid.

Duiken er nadien nieuwe kenmerken uit het lijstje op, dan begin je ook hiermee te werken.

Kan je hier hulp bij gebruiken of wens je meer informatie?

Vergelijkbare omschrijvingen voor beelddenkers en aanverwante profielen vind je in dit overzicht.

Het anders-zijn, gaat pas op een positieve manier voor je werken als jij jezelf kan accepteren zoals je bent. Als jij je extra kwaliteiten kan zien als een aanwinst in plaats van een handicap.

Op dat moment ga je deze extra kwaliteiten verder ontwikkelen in plaats van te blijven vasthangen aan de tekorten die anders-zijn met zich meebrengt.

Jouw meerwaarde zit in die extra kwaliteiten! Je bent veel meer dan een label.
Bovendien is iedere mens uniek. We zijn allemaal verschillend en enkel door ieders talenten samen te laten werken, gaan we sneller vooruit als groep!

Bron afbeeldingen: Numentum & Drawify

6 februari 2023